Nabycie spadku przez spadkobierców następuje z mocy prawa z chwilą śmierci spadkodawcy. Stwierdzenie nabycia spadku to instytucja, która pozwala spadkobiercy na wykazanie się swoim prawem do spadku po konkretnej osobie. Aby udokumentować nabycie spadku wobec osób trzecich musimy legitymować się dokumentem w postaci:
Akt poświadczenia dziedziczenia może sporządzić notariusz, jednakże wszystkie osoby brane pod uwagę jako spadkobiercy ustawowi lub testamentowi muszą się jednocześnie stawić przed notariuszem i zgodnie zażądać poświadczenia dziedziczenia, a także złożą wymagane prawem dokumenty i oświadczenia. Jeśli nie wszyscy spadkobiercy się stawią, lub istnieje między nimi konflikt, wówczas konieczne będzie złożenie wniosku do sądu o stwierdzenie nabycia spadku, który rozstrzygnie spór potencjalnych spadkobierców.
Aby uzyskać sądowe stwierdzenie nabycia spadku należy do sądu złożyć stosowny wniosek, w którym podamy wszystkich potencjalnych spadkobierców ustawowych i testamentowych.
Sąd spadku wydaje postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku po przeprowadzeniu rozprawy, na którą wzywa wnioskodawcę oraz osoby mogące wchodzić w rachubę jako spadkobiercy ustawowi i testamentowi. Sąd spadku bada z urzędu, kto jest spadkobiercą. W szczególności bada, czy spadkodawca pozostawił testament, oraz wzywa do złożenia testamentu osobę u której znajduje się testament. Jeżeli testament zostanie złożony, sąd dokona jego otwarcia i ogłoszenia. Za dowód, że nie ma innych spadkobierców, może być przyjęte zapewnienie złożone przez zgłaszającego się spadkobiercę. W zapewnieniu zgłaszający się powinien złożyć oświadczenie co do wszystkiego, co mu jest wiadome:
Pod względem skutków karnych zapewnienie jest równoznaczne ze złożeniem zeznań pod przyrzeczeniem.
W treści postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku sąd wymienia spadkodawcę oraz wszystkich spadkobierców, którym spadek przypadł, jak również wysokość ich udziałów. Sąd stwierdzi nabycie spadku przez spadkobierców, choćby były nimi inne osoby niż te, które wskazali uczestnicy postępowania.
Sądem, który może wydać postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku, jest co do zasady sąd, w okręgu którego zmarły miał swoje ostatnie miejsce zamieszkania.
Jeżeli okaże się, że osoba która uzyskała stwierdzenie nabycia spadku, nie jest spadkobiercą lub że jej udział w spadku jest inny niż stwierdzony, albo, że w postępowaniu nie brała udział osoba będąca spadkobiercą, może być przeprowadzone postępowanie o zmianę stwierdzenia nabycia spadku (podobnie wygląda procedura zmiany notarialnego aktu poświadczenia dziedziczenia).
Po zakończeniu sprawy o stwierdzenie nabycia spadku należy przede wszystkie zadbać o złożenia właściwego zgłoszenie lub zeznanie podatkowego o nabyciu spadku do urzędu skarbowego. Aby osoba najbliższa spadkodawcy mogła skorzystać ze zwolnienia od podatku od spadków musi zgłosić fakt nabycia spadku właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku. W przypadku gdy w skład masy spadkowej wchodzi nieruchomość, należy również złożyć stosowny wniosek do sądu celem uwidocznienia zmiany właścicieli w księdze wieczystej nieruchomości. Niewywiązanie się przez spadkobierców z wyżej wymienionych obowiązków będzie rodziło negatywne skutki dla spadkobierców, szczególnie finansowe.
Po uzyskaniu stwierdzenia nabycia spadku można rozpocząć postępowanie w zakresie działu spadku, czyli podział fizyczny masy spadkowej. Dla przyspieszenia załatwienia spraw spadkowych można połączyć w jednym wniosku sprawę o stwierdzenie nabycia spadku oraz sprawę o dział spadku.